Το άρθρο αυτό έχει στόχο να φωτίσει (για άλλη μία φορά) τις αθέατες και άγνωστες πλευρές του επαγγέλματος του μεταφραστή στην Ελλάδα. Παρόλο που δημοσιεύεται στο blog της ΠΕΕΜΠΙΠ (Πανελλήνια Ένωση Επαγγελματιών Μεταφραστών Πτυχιούχων Ιονίου Πανεπιστημίου), της ένωσης που εμείς οι μεταφραστές τόσο αγαπάμε, απευθύνεται πρωτίστως σε όσους αναζητούν μεταφραστή.
Ας ξεκινήσουμε με ερωτήσεις.
- Πριν διαβάσετε το άρθρο, γνωρίζατε τι είναι η ΠΕΕΜΠΙΠ;
- Τι σημαίνει μεταφραστής στην Ελλάδα;
- Τι σημαίνει επίσημος μεταφραστής;
- Σε ποιον απευθύνεστε όταν θέλετε μία μετάφραση;
Οι ερωτήσεις είναι ενδεικτικές.

Πηγή εικόνας: Canva.
Μερικές χρήσιμες πληροφορίες (και ενδεικτικές απαντήσεις)
- Αποφοίτησα από το Τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου το 2015. Το τμήμα αυτό είναι το μοναδικό στο είδος του σε προπτυχιακό επίπεδο στην Ελλάδα και μας δίνει το πολύτιμο δικαίωμα επικύρωσης (σφραγίδας) των μεταφράσεών μας. Επομένως, ένας μεταφραστής, για να καλείται «μεταφραστής» συνεπάγεται ότι έχει τις αντίστοιχες σπουδές, όπως και ένας γιατρός, για να αποκαλείται γιατρός έχει ολοκληρώσει τις αντίστοιχες σπουδές και αποφοιτήσει από το αντίστοιχο τμήμα.
Τα μαθήματα της σχολής περιλαμβάνουν γενικές και εξειδικευμένες μεταφράσεις, αλλά και μαθήματα γενικού ενδιαφέροντος (Δίκαιο, οικονομικά, κ.ά.) που θα μας βοηθήσουν στη μελλοντική επαγγελματική μας πορεία ως μεταφραστές.
Στο τμήμα μας υπήρχε ένα υποχρεωτικό εξάμηνο παραμονής στο εξωτερικό, ώστε να γνωρίσουμε εις βάθος τη γλώσσα και τον πολιτισμό μιας άλλης χώρας και να είμαστε κατά το πλείστον καταρτισμένοι.
- Πέραν του προπτυχιακού επιπέδου (Bachelor’s), στην Ελλάδα και στο εξωτερικό λειτουργούν εξαιρετικά και εξειδικευμένα μεταπτυχιακά στον κλάδο της Μετάφρασης (και της Διερμηνείας). [Η μετάφραση αφορά σε γραπτά κείμενα, η Διερμηνεία σε μεταφορά προφορικού λόγου]. Αυτό συνεπάγεται ότι ο επαγγελματίας που θα επιλέξετε είναι ακόμη πιο καταρτισμένος στο αντικείμενό του και η εργασία του δεν μπορεί «έτσι απλά» να γίνει στο «Google Translate», όπως αντίστοιχα, η τρομερή μηχανή αναζήτησης και αποτελεσμάτων Google δεν είναι δυνατόν να κάνει μία διάγνωση όταν πονάει κάποιο μέρος του σώματός σας.
- Η μετάφραση δεν είναι χόμπι. Δηλαδή, μπορεί και να είναι, αλλά σ’ αυτή την περίπτωση δεν μπορούμε να μιλάμε για επαγγελματική μετάφραση. Οι απόφοιτοι του μεταφραστικού τμήματος του Ιονίου Πανεπιστημίου στην Ελλάδα έχουμε το δικαίωμα σφραγίδας, πληρώνουμε μηνιαίες εισφορές, έξοδα λογιστή, αγορά μεταφραστικών εργαλείων για την καλύτερη εξυπηρέτησή σας και λεξικών, πολλά έξοδα για συνεχή επιμόρφωση, τους όποιους φόρους επιβάλλει κατά καιρούς το κράτος πέραν του υπέρογκου φόρου εισοδήματος, τα αναλώσιμα, τις ηλεκτρονικές συσκευές, εργονομικές καρέκλες, κ.ο.κ. Όπως καταλαβαίνετε, η μετάφραση δεν μπορεί να γίνεται δωρεάν. Ένας μεταφραστής είναι μία επιχείρηση, που επιθυμεί να είναι βιώσιμη και να εξελίσσεται.
Πέραν του οικονομικού, η μετάφραση είναι και δημιουργία. Ο μεταφραστής που θα επιλέξετε αγαπά το επάγγελμά του και μέσα από τις αντίξοες (επιχειρηματικά) συνθήκες της Ελλάδας, ασκεί το μεράκι του με γνώσεις και επιστημονικό υπόβαθρο.
Ένας από τους πλέον αγαπημένους μου καθηγητές στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, ο Γ. Κεντρωτής, γράφει στο βιβλίο του Η Θεωρία και η πράξη της μετάφρασης[1] «Στο ερώτημα τί (πρέπει να) ξέρει ο μεταφραστής για τη γλώσσα, η αυθόρμητη πρώτη απάντηση είναι: τα πάντα!»
- Μετάφραση δεν μπορεί να κάνει ο οποιοσδήποτε. Καλώς ή κακώς. Όπως ιατρική ή νομική δεν μπορεί να ασκήσει κάποιος που είναι, για παράδειγμα, μαθηματικός, το ίδιο ισχύει και για τη μετάφραση. «Θα κάνω εγώ τη μετάφραση», αναφέρουν κάποιοι, θεωρώντας ότι με αυτό τον τρόπο θα εξοικονομήσουν χρήματα ή επειδή γνωρίζουν μία γλώσσα. Η γνώση μιας γλώσσας και η μετάφραση είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Το ότι ξέρω να μαγειρεύω, δεν με κάνει σεφ.
Πολύ συχνά θα αναφερθούμε στη λέξη κομπογιαννίτης για να περιγράψουμε έναν αδαή γιατρό. Χρησιμοποιούμε τη λέξη υποτιμητικά, ωστόσο πολλές φορές αναρωτιέμαι γιατί αυτό δεν συμβαίνει και σε άλλα επαγγέλματα. Το έγγραφο που θα χρειαστεί, για παράδειγμα, να κατατεθεί στην αρμόδια ΔΟΥ δεν θα πρέπει να είναι εξίσου σωστά και επαγγελματικά μεταφρασμένο από κάποιον μη…κομπογιαννίτη μεταφραστή;
Η απάντηση και τα συμπεράσματα δικά σας.
- «Θα βάλω τη μετάφραση στο Google Translate». Στην εποχή της τεχνολογίας, οι επιλογές που διαθέτουμε είναι αρκετές. Ωστόσο, ό,τι πληρώνεις, παίρνεις. Ο ανθρώπινος παράγοντας, ιδιαίτερα στον κλάδο της μετάφρασης, δεν θα εκλείψει. Τουλάχιστον, όχι σύντομα. Γνωρίζατε, για παράδειγμα, ότι ενώ το Google Translate (ή όποια άλλη τεχνολογία) μπορεί ενδεχομένως να κάνει μία μετάφραση, η επιμέλεια στη συνέχεια μπορεί να σας κοστίσει περισσότερο; Κάθε κείμενο είναι ξεχωριστό, με ιδιαιτερότητες, νοήματα και ορολογία που συχνά απαιτούν τη σύμπραξη τεχνολογίας και ανθρώπινου παράγοντα. Η λύση του Google Translate δεν είναι πάντα η πιο οικονομικά βιώσιμη.
- Το έγγραφο και το κείμενό σας χρειάζονται χρόνο και έρευνα για να μεταφραστούν σωστά. Υπάρχει και η δυνατότητα της αυθημερόν παράδοσης, με δικό σας επιπλέον κόστος. Αυτό δεν γίνεται για λόγους αισχροκέρδειας, αλλά για τον απλό λόγο ότι ένας μεταφραστής συνήθως ασχολείται με πολλά project παράλληλα και πράγματι δεν προλαβαίνει. Η μετάφραση δεν είναι, όπως ίσως νομίζουμε, απλή και εύκολη διαδικασία. Είναι λεπτομερής, απαιτεί χρόνο, απαιτεί έρευνα και επικοινωνία με άλλους επαγγελματίες (ιδιαίτερα στην περίπτωση ιατρικής ή τεχνικής μετάφρασης).
Συμβουλή: Όταν γνωρίζετε ότι χρειάζεστε μία μετάφραση, επικοινωνήστε έγκαιρα με τον μεταφραστή σας για την καλύτερη εξυπηρέτησή σας!
Συνοψίζοντας
Τι δεν είναι μετάφραση: Δεν είναι χόμπι, δεν μπορεί να την κάνει ο οποιοσδήποτε, δεν είναι υπηρεσία που παρέχεται δωρεάν και δεν ταυτίζεται με το Google Translate. Δεν μπορεί να την κάνει «κάποιος γνωστός μας» που «απλώς γνωρίζει τη γλώσσα».
Τι είναι μετάφραση: Είναι επάγγελμα, επιστημονικός κλάδος, ασκείται από καταρτισμένους επαγγελματίες, χρεώνεται όπως άλλοι επιστημονικοί κλάδοι, συνεργάζεται με την τεχνολογία και όσο υπάρχουν άνθρωποι και ξένες γλώσσες, οι μεταφραστές πάντα θα χρειάζονται.
Επιλέξτε τον επαγγελματία που θα μεταφράσει το κείμενό σας με επαγγελματισμό, με βάση την εκπαίδευση και την εμπειρία του. Οι απόφοιτοι του Ιονίου Πανεπιστημίου που εργαζόμαστε ως επίσημοι μεταφραστές είμαστε στη διάθεσή σας.
Υ.Γ. Το άρθρο δεν είναι εξαντλητικό. Ένας μεταφραστής είναι ή δεν είναι πολλά περισσότερα απ’ όσα μπορούν να εκφραστούν εδώ. Ωστόσο, το παρόν αποτελεί ένα εφαλτήριο γνώσης για όσους χρειάζονται μεταφραστικές υπηρεσίες.
[1] Εκδόσεις Δίαυλος, Αθήνα, 2000